ಬಹುತ್ವದ INDIAಗೆ ಬಹುಮತ ಲಭಿಸುವುದೇ ?
ಡಾ. ಎಂ.ಎಸ್. ಮಣಿ
`ಇಂಡಿಯಾ’, `ಇಂಡಿಯಾ’, `ಇಂಡಿಯಾ’ ದೇಶದ ಉದ್ದಗಲ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿದೆ. ಇದರಲ್ಲೇನು ವಿಶೇಷ ಎಂದೆನಿಸಬಹುದು. `ಇಂಡಿಯಾ’-‘ಭಾರತ’ ವಾದ-ವಿವಾದಗಳಿಂದ ಕೆಲವರಿಗೆ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಅಪಥ್ಯವಾಗುತ್ತಿದೆ. `ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ’ವನ್ನು `ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಭಾರತ್’ ಆದರೆ ದೇಶಿರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಯಾವುದು? ಅದು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸವಾಲುಗಳೇನು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಒಂದರೆಕ್ಷಣವಾದರೂ ಕಾಡಬಹುದು.
ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ 28 ದಂಡನಾಯಕರು ಕೂಡಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. `ಐ’ ಎಂದರೆ ಇಂಡಿಯನ್, `ಎನ್’ ಎಂದರೆ ನ್ಯಾಷನಲ್, `ಡಿ’ ಎಂದರೆ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್, `ಐ’ ಎಂದರೆ ಇನ್ಕ್ಲೂಸಿವ್, `ಎ’ ಎಂದರೆ ಆಲಿಯನ್‌್ಸ ಆಗಿದೆ.
ಬರಲಿರುವ 2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಎನ್ಡಿಎ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿರುವ ಭಾಜಪ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಮಣಿಸಲು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೂಡಿ ಒಂದಾಗಿ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಕೂಟ ರಚಿಸಿಕೊಂಡು ಸೆಡ್ಡು ಹೊಡೆದು ನಿಂತಿವೆ. `ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನ’ ರಕ್ಷಿಸುವುದು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
2023ರ ಜೂನ್ 23ರಂದು 15 ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಜುಲೈ 17 ಮತ್ತು 18ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಮೈತ್ರಿದಾರರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು 26ಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆಗಸ್‌್ಟ 31 ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1ರ ಮುಂಬೈ ಸಭೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ತನ್ನ ಸಂಖ್ಯಾಬಲವನ್ನು 28ಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮುಂಬೈನ 3ನೇ ಸಭೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾಜಪ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರಬಲ ಸವಾಲನ್ನು ಎಸೆದಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ 25ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಗಳ ನಾಯಕರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಭೂಪಾಲ್ ರ್ಯಾಲಿಯನ್ನು ಯಾವುದೇ ಕಾರಣ ಕೊಡದೆ ರದ್ದುಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.
`ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಶ್ರೇಣಿಯ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇವು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಭೇದ ಮತ್ತು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಮರೆತು ಒಂದಾಗಿವೆ.
`ಇಂಡಿಯಾ’ ಹೆಸರು ಕುರಿತಂತೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೂ ಅಪಸ್ವರ ಎದ್ದಿತ್ತು. ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರಾದ ನಿತೀಷ್ಕುಮಾರ್ ಮತ್ತು ಲಾಲುಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್ ಅವರು ಕೂಡ ಮೊದಲಿಗೆ ಒಪ್ಪಿರಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ದೇಶದ ಹೆಸರನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಒಕ್ಕೂಟದೊಂದಿಗೆ ಸಮೀಕರಿಸುವುದು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಸೂಕ್ತವಲ್ಲವೆಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಕೇಳಿಬಂದಿತ್ತು. ಬಹುಶಃ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಕಲ್ಪನೆ ರಾಹುಲ್ಗಾಂಧಿ-ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಖರ್ಗೆ-ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರ ಚಿಂತನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಭಾರತದ ರಾಜಕಾರಣದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಒಂದಾಗಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಇದೇ ಮೊದಲಾಗಿದೆ.
1977ರಲ್ಲಿ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ಅವರು ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹೇರಿದ್ದರು. ಆಗ 4 ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಕೂಡಿ ಜನತಾಪಕ್ಷವನ್ನು ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಇದರಲ್ಲಿ ಡಿಎಂಕೆ ಮತ್ತು ಎಡಪಕ್ಷಗಳು ಸೇರಿರಲಿಲ್ಲವಾದರೂ ಬೆಂಬಲಿಸಿದ್ದವು. 1989ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳು ಕೂಡ ಸಂಯುಕ್ತರಂಗ ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. 1998ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟ, ಎನ್ಡಿಎ ಅಧಿಕಾರ ಹಿಡಿದಾಗಲೂ ತೆಲುಗುದೇಶಂ ಮತ್ತು ಎಐಎಡಿಎಂಕೆ ಬಾಹ್ಯ ಬೆಂಬಲ ಘೋಷಿಸಿದ್ದವು. 2004ರಲ್ಲಿ ಏಕೀಕೃತ ಪ್ರಗತಿಪರ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ, ಯುಪಿಎ ಎಡಪಕ್ಷಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂತು. ಆಗ ತೆಲಂಗಾಣದ `ಭಾರತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಮಿತಿ’ ಮತ್ತು `ಜಾತ್ಯತೀತ ಜನತಾದಳ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಸೇರದೆ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದವು. ಇಂದಿನ `ಟೀಮ್ ಇಂಡಿಯಾ’ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಯೋಗವಾಗಿದೆ.
ಸಮಾಜವಾದಿ ನಾಯಕ ಡಾ. ರಾಮ್ಮನೋಹರ್ ಲೋಹಿಯಾ ಮತ್ತು ರೈತ ನಾಯಕ ಚರಣಂಸಿಂಗ್ ಅವರುಗಳು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮತ್ತು `ಭಾರತ’ದ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರ್ತಿಸಿದ್ದರು. `ಇಂಡಿಯಾ’ದಲ್ಲಿರುವವರು ನಗರ ಪ್ರದೇಶವಾಸಿಗಳೆಂದಿದ್ದರು. ಇವರು ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಸೌಕರ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ, ಉತ್ತಮ ಬದುಕು ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂಬುದು ಇವರಿಬ್ಬರ ಇಂಗಿತವಾಗಿತ್ತು. `ಭಾರತ’ ಎಂಬುದು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಪ್ರದೇಶ. ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ಗತಿಕರಾಗಿ, ಶೋಚನೀಯವಾದ, ಭೀಕರ ಬಡತನದಲ್ಲಿ ಜನ ಬದುಕು ಸವೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂಬುದೂ ಇವರಿಬ್ಬರ ಪ್ರಬಲ ವಾದವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನೇ ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತದಾರರ ಮುಂದೆ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಬೆಂಬಲಿಸಬೇಡಿ ಎಂಬ `ಏಕ’ ಬೇಡಿಕೆ ಇಟ್ಟು ಮನವೊಲಿಸಲು ಇದೀಗ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಆದರೂ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಭಾಜಪದ ನೀತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜನಮನದಲ್ಲಿ ಅಸಮಾಧಾನ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. ಆದರೂ, ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ ಒಂದರಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಸಮೀಕರಿಸಿ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕಾರಣ, ಲೋಕಸಭೆಯ 542 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಜಪದ 301 ಸದಸ್ಯರಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಣ್ಣ-ಪುಟ್ಟ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಾಮೂಹಿಕ ಹೋರಾಟ ರೂಪಿಸಬೇಕಿದೆ. ಆಗ ಮಾತ್ರ 2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ಪೈಪೋಟಿ ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯವೆಂಬುದನ್ನು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳೆಲ್ಲವೂ ನಂಬಿವೆ.
ಹೀಗಾಗಿಯೇ ಭಾಜಪದ `ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ’ ವೈಭವವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಕೂಡಿ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದೇನೆ ಇದ್ದರೂ 2014ರಲ್ಲಿ ಭಾಜಪ ಎಬ್ಬಿಸಿದ `ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ’ಯ `ಬ್ರಾಂಡ್’ ಇನ್ನೂ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದೆ. `ಇಂಡಿಯಾ’ ದೇಶದ ಹೆಸರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ. ಭಾಜಪದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯ ಮೂಲವನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸಲು ಮಾಡಿರುವ ಪ್ರಯತ್ನ. ಇದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆಯೇ ಎಂದು ಶೋಧಿಸಲು ಹೊರಟರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇಲ್ಲವೆನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಇಂತಹ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ `ಭಾರತ್ v/s ಇಂಡಿಯಾ’ದ ವಿಷಯ ಯಾವುದೇ ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಹೊರಬಂದಿದೆ. ಇಂತಹ `ವಾದ’ ಭಾಜಪವನ್ನು ಬಲಗೊಳಿಸಿದೆ. ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ಇದರ ನಡುವೆ, ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಂಸದ ಸ್ಥಾನ ಕಳೆದುಕೊಂಡು, ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯಿಂದ ರಾಹುಲ್ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತೆ ಸಂಸತ್ತು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಅವರ ಸ್ಥಾನ ಏನಾಗುವುದೋ ಎಂಬ ದುಗುಡ ಹಲವರಲ್ಲಿದೆ. ಆದರೂ ರಾಹುಲ್ಗಾಂಧಿ ಅವರು, ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ವಿರುದ್ಧ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಹೋರಾಡಲಿದೆ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು `ನಕಾರಾತ್ಮಕತೆ’ಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಚನೆಯಾದ ಕೂಟಗಳು ಒಗ್ಗೂಡಿ ನಡೆಸಿದ ಹೋರಾಟ ಯಶಸ್ವಿಯಾದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಲ್ಲ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ರಚನೆಯಾಗಿದ್ದೇ ತಡ “ಅವಕಾಶವಾದಿಗಳು” ಮತ್ತು “ಭ್ರಷ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು” ಕೂಡಿ ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒದ್ದಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂಬ ಮೂದಲಿಕೆ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೊರಬಿಡಲಾಗಿತ್ತು.
ಇಷ್ಟಕ್ಕೂ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಭಾಜಪಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಜಾತಿಜನಗಣತಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಕೋಮುಹಿಂಸಾಚಾರವನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.
ಇದೇನೆ ಇರಲಿ, ದೊಡ್ಡ ಪಕ್ಷ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ನೊಳಗಿನ ಆಂತರಿಕ ಕಿತ್ತಾಟ, ದೇಶದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದ್ದ `ಇಂಡಿಯಾ’ವನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕುವ ನಡೆಯಿಂದ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಹೆಸರು ಬದಲಾದರೂ ಅಚ್ಚರಿ ಪಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಇದರ ನಡುವೆ ಮರಾಠ ನಾಯಕ ಶರದ್ಪವಾರ್ ಗುಂಪಿನ ಒಡಕು ಕೂಡ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸಿದಂತಿದೆ.
ದೇಶವನ್ನು ಧರ್ಮದ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ವಿಭಜಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವೈಫಲ್ಯತೆ, ಮಣಿಪುರದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಾಚಾರ ತಡೆಗಟ್ಟಲಾಗದ ಅಸಹಾಯಕತೆ, ನಿರುದ್ಯೋಗದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಆಳುವ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ದೇಶದ ಉದ್ದಗಲ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ವಿಫಲವಾಗಿದೆ.
ಇವಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ಕಾರಣವಿದೆ. ಅದು “ಅಂತರ್ಗತ ವೈರುಧ್ಯಗಳು” ಹಾಗೂ ಪಕ್ಷದೊಳಗಿರುವ ಭಿನ್ನಮತ. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನಮತ ಎಂಬುದು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಹೈಕಮಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿರುವ ಹರಿಪ್ರಸಾದ್ ಅವರಿಂದಲೇ ಎದ್ದಿದೆ. ಬಹುಶಃ ಅವರಷ್ಟು ಕಠಿಣವಾಗಿ ಭಾಜಪ-ಜೆಡಿಎಸ್ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರು ಕೂಡ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರ ಹೆಸರೆತ್ತದೆ ಟೀಕಿಸಿರುವುದು ಕಡಿಮೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ಅಂತರ್ಗತ ವೈರುಧ್ಯಗಳು ಹೊರಬರುವ ಹೆದರಿಕೆಯೂ ಕೂಟದಲ್ಲಿರುವ ಇತರೆ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಸಿಪಿಐ(ಎಂ) ಪಕ್ಷವನ್ನು ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ದೂರ ಇಟ್ಟಿರುವ ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ಅವರ ಆಡಳಿತ, ರಾಜಕೀಯ ನಡೆಯನ್ನು ಸೀತಾರಾಂ ಯೆಚೂರಿಯಂತಹ ನಾಯಕರು ಟೀಕಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಬಹರಂಪುರ್ನ ಸಂಸದ ಅಧೀರ್ರಂಜನ್ ಚೌಧರಿ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ. ಇವರೆಲ್ಲಿ ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ವಿರುದ್ಧ ಟೀಕಾಪ್ರಹಾರ ಎಸಗುವರೋ ಎಂಬ ಧಾವಂತ ಸೋನಿಯಾಗಾಂಧಿ-ರಾಹುಲ್ಗಾಂಧಿ ಅವರಲ್ಲಿದೆ. ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಂತಹ ವೈಯಕ್ತಿಕ ದ್ವೇಷ, ವಿರೋಧಾಭಾಸ ದೇಶದ ಉದ್ದಗಲ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂಭವವನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ.
ಮುಂಬೈನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ 14 ಸದಸ್ಯರ ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿಯನ್ನು `ಇಂಡಿಯಾ’ ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿ ಉನ್ನತಾಧಿಕಾರ ಸಮಿತಿಯಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲಿದೆ. ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಕೆ.ಸಿ. ವೇಣುಗೋಪಾಲ್, ಎನ್ಸಿಪಿ ನಾಯಕ ಶರದ್ಪವಾರ್, ತಮಿಳುನಾಡು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಎಂ.ಕೆ. ಸ್ಟಾಲಿನ್, ಆರ್ಜೆಡಿಯ ತೇಜಸ್ವಿಯಾದವ್, ಟಿಎಂಸಿಯ ಅಭಿಷೇಕ್ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ, ಶಿವಸೇನೆಯ ಸಂಜಯ್ ರಾವುತ್, ಸಿಪಿಐನ ರಾಜಾ, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್‌್ಸನ ಒಮರ್ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ, ಪಿಡಿಪಿಯ ಮೆಹಬೂಬಾ ಮುಫ್ತಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹೇಮಂತ್ ಸೂರೆನ್, ಎಎಪಿಯ ರಾಘವ್ ಛಡ್ಡಾ, ಸಮಾಜವಾದಿ ಪಕ್ಷದ ಜಾವೇರಿ ಆಲಿಖಾನ್, ಜೆಡಿಯುನ ಲಾಲನ್ಸಿಂಗ್ ಅವರುಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ 10 ಸದಸ್ಯರ ಪ್ರಚಾರ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿಯ ಸಂಚಾಲಕ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಬಿಹಾರದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ನಿತೀಷ್ಕುಮಾರ್ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವರೆಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಸಂಚಾಲಕ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ನಿತೀಷ್ಕುಮಾರ್ ಒಪ್ಪಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿಯೇ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ದೇವೇಗೌಡ ಅವರು, `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಸಂಚಾಲಕ ಯಾರೆಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇಲ್ಲಿ ಭಾಜಪದ `ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ’ಯ ನಿರೂಪಣೆಯು ಬಹುಮುಖಿ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಇದರ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿ, ವರ್ಚಸ್ವಿನಾಯಕತ್ವ, ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಸಂವಹನ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರಿಕೃತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಇದೇ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ `ಭಾಜಪ’ದ ಹಿಂದುತ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಬಳಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಬಲವಾದ ತಂತ್ರಗಳಿಲ್ಲ. ಆದರಿವತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಆಧರಿಸಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ಕುರಿತು ಉದಯನಿಧಿ ಸ್ಟಾಲಿನ್ ಅವರ ಹೇಳಿಕೆಯ ವಿವಾದವನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಉದಯನಿಧಿ ಅವರ ಹೇಳಿಕೆ ಡಿಎಂಕೆ ಪಕ್ಷದ ಭಾಗ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಹಿಂದೂಧರ್ಮವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಬಿಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ `ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ’ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪತೆಯೇ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಗೆಹರಿಯಬೇಕೆಂದರೆ, 28 ಪಕ್ಷಗಳು ಕೂಡಿ ಉದಯನಿಧಿ ಸ್ಟಾಲಿನ್ ಮತ್ತು ರಾಹುಲ್ಗಾಂಧಿ ಅವರ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಅಥವಾ ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಆಗ ಮಾತ್ರ ಸ್ಪಷ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಜನ ಕೂಡ `ಎನ್ಡಿಎ’ ಬೇಕಾ ಅಥವಾ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಬೇಕಾ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದೇ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಜಿತ್ಪವಾರ್ ಮತ್ತು ಏಕನಾಥ ಶಿಂಧೆ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್ಸಿಪಿ ಬಣಗಳು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ 38 ಪಕ್ಷಗಳು ಭಾಜಪ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್ಡಿಎ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು. ಇದೀಗ ಕರ್ನಾಟಕದ `ಜಾತ್ಯತೀತ ಜನತಾದಳ’ ಕೂಡ ಭಾಜಪ ತೆಕ್ಕೆಗೆ ಜಾರಿ ಬಿದ್ದಿದೆ.
ಅತ್ತ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಪ್ರಧಾನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ತಾನೇ ಎಂದು ಬಿಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ನಾಯಕರು ಮುಂದಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲೂ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ ತಾನು ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಯ ಆಕಾಂಕ್ಷಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಖರ್ಗೆ ಅವರ ಮೂಲಕ ಸಾರಿಸಿ ಕೂತಿದೆ. ಆದರೂ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಹಿಂದಿರುವ `ಚಾಲನಶಕ್ತಿ’ ಯಾರೆಂಬ ಅರಿವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿದೆ. ಮುಂಬೈ ಸಮಾವೇಶದಲ್ಲಿ ಸೋನಿಯಾಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ರಾಹುಲ್ಗಾಂಧಿಯವರು ಕಟ್ಟಕಡೆಯವರಾಗಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರೂ ಸಿಕ್ಕ ಮಹತ್ವ ಇವರಿಬ್ಬರ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಪಾಟ್ನಾದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸಮಾವೇಶ ನಡೆಸಿ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಸೂತ್ರಧಾರರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಬಿಹಾರದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ನಿತೀಷ್ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಿದಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
ಭಾಜಪವನ್ನು ಆಡಳಿತದಿಂದ ದೂರ ಇಡಲು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾರಣಗಳಿರಬಹುದು. ಇದರ ಲಾಭ ಪಡೆಯಲು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ತುದಿಗಾಲ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಹಿಂದಿನಂತೆ `ದೊಡ್ಡಣ್ಣ’ ಎಂಬ ಪಟ್ಟದಿಂದಲೂ ಕೆಳಗಿಳಿದಿದೆ. ಚುನಾವಣೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಾಗಿ `ಗದ್ದುಗೆ ಹಕ್ಕಿ’ನ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯಿಂದಲೂ ದೂರ ಉಳಿದಿದೆ. ಎನ್ಡಿಎಗೆ ಎದುರಾಗಿ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಒಟ್ಟು ಮೂರು ಸಭೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದೆ. ಅವು ಪಾಟ್ನಾ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದೆ. ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿ ಸಭೆಯೊಂದು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಭೂಪಾಲ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದೆ. 14 ಸದಸ್ಯರ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ 12 ನಾಯಕರು ಮಾತ್ರ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಟಿಎಂಸಿಯ ಅಭಿಷೇಕ್ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿಗೆ ಇ.ಡಿ. ಸಮನಸ್‌್ಸ ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ ಗೈರಾಗಿದ್ದರು. ಹಾಗೆಯೇ ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಮೊದಲ ಜಂಟಿ ರ್ಯಾಲಿಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. 2024ರ ಭಾಜಪ-ಜೆಡಿಎಸ್ ಸೇರಿದಂತೆ 39 ಪಕ್ಷಗಳ `ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಬಲ’ ಮತ್ತು `ಅಧಿಕಾರ ಶಕ್ತಿ’ಯನ್ನು 28 ಪಕ್ಷಗಳ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ತಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ 28 ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಸುಮಾರು 150 ಸದಸ್ಯರಿದ್ದಾರೆ. `ಎನ್ಡಿಎ’ದ 39 ಮತ್ತು ಜೆಡಿಎಸ್ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಂಖ್ಯಾಬಲದ ಮುಂದೆ ಇದು ಶೇಕಡ 50ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಾಗಿದೆ.
ಇವೆಲ್ಲವುಗಳ ನಡುವೆಯೂ 28 ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಮೈತ್ರಿ ಸಣ್ಣ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲ. ಇವರುಗಳು ಆದಷ್ಟು ಬೇಗ ಏಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿ, ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಒಂದಾಗಿ ಸಾಗಿದರೆ ಜನರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆ ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾರಣ, ಹಿಂದೆಂದೂ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಚುನಾವಣೆಗೂ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಇಷೆ್ಟೂಂದು ಪೂರ್ವತಯಾರಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಉಪ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಸಾಧನೆ ಕಂಡಾಗ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಬೆಂಬಲ ಗಳಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕ ಛತ್ತೀಸ್ಗಢ, ರಾಜಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿನ ಅಧಿಕಾರ ಶಕ್ತಿಕೇಂದ್ರ. ಇವುಗಳೇ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಶಕ್ತಿಸ್ಥಳ. ಡಿಎಂಕೆ, ತೃಣಮೂಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಎಎಪಿ ಸೀಟು ಹಂಚಿಕೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅದೆಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಜಪಿಸುತ್ತವೆಯೋ ಕಾದು ನೋಡಬೇಕಿದೆ. ಸದ್ಯ ಶಿವಸೇನೆ ಮತ್ತು ಎನ್ಸಿಪಿ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಗಮನಿಸಿದಾಗ, `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಲು `ಎನ್ಡಿಎ’ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಕಣ್ಣು-ಕಿವಿ-ಮೂಗು ಮುಚ್ಚಿ ಕೂತರು ಸಾಕೆನಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾಜಪ ಸೋಲಿಸುವುದು ಸುಲಭ ಸಾಧ್ಯವಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಅರಿಯುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇಷ್ಟಕ್ಕೂ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಸೆಣೆಸುತ್ತಿರುವುದು ಆಡಳಿತರೂಢ ಭಾಜಪ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಪ್ರಬಲವಾದ `ಸಿದ್ಧಾಂತ’ದ ವಿರುದ್ಧ ಎಂಬುದನ್ನು ಮೊದಲು ತಿಳಿಯುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಇದೆ. `ಏಕರೂಪತೆ’ ಇಲ್ಲದ ಬಹುತ್ವ ಮತ್ತು `ವೈವಿಧ್ಯತೆ’ಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ `ಭಾಜಪ’ ವಿರುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಜನ `ಹಿಂದುತ್ವ’ ಮತ್ತು ಭಾಜಪದ `ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ’ಯನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಹೆಚ್ಚು. ಇದನ್ನು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪೋಸ್‌್ಟಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ರ್ಯಾಲಿಗಳ ಹಂತಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಭೂಪಾಲ್ನಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ್ದ `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಸರ್ವಪಕ್ಷಗಳ ಉದ್ದೇಶಿತ ಮೊದಲ ಜಂಟಿ ರ್ಯಾಲಿಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಸರ್ಕಾರದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸುವುದನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘಟನೆಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸುತ್ತಾ ಕೂತಿವೆ.
`ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಒಗ್ಗಟ್ಟಾಗಿ ಸಮನ್ವಯತೆಯಿಂದ, ಸುಗಮವಾಗಿ ಸಾಗುತ್ತಾ ಸಂಯೋಜಕರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸಾಗಿದರೆ, ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ನಡುಕವಂತೂ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನರಿತು 2024ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಗದ್ದುಗೆ ಹಿಡಿಯಲು `ಎನ್ಡಿಎ’ಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
`ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಎದುರು ಮುಳ್ಳಿನ ಮತ್ತು ಒಡೆದ ಗಾಜಿನ ಚೂರುಗಳ ಹಾದಿ ಇದೆ. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ 28 ಪಕ್ಷಗಳ ನಾಯಕರು `ಎನ್ಡಿಎ’ನ ಆಮಿಶ-ಓಲೈಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಸಂಭವಗಳನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಇನ್ನೂ ಸೀಟು ವಿಚಾರ ಬಂದಾಗ 28 ಪಕ್ಷಗಳ ನಾಯಕರು ಒಂದಾಗಿ, ಒಟ್ಟಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವಂತಾಗಲಿ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜಕಾರಣ ಅನುಸರಿಸಲು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮಂತ್ರಿಕೂಟದ ಪಕ್ಷಗಳು ಹೋಗಬಾರದಾಗಿದೆ.
ಮುಖ್ಯವಾಗಿ `ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ’, `ವೈವಿಧ್ಯತೆ’ ಮತ್ತು `ಬಹುತ್ವ’ ಕುರಿತು `ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೆತ್ರಿಕೂಟದೊಳಗಿರುವ ಎಲ್ಲಾ 28 ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಏಕಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಬೇಕು. ಇಂತಹ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಪ್ರದರ್ಶಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ `ಗೆಲುವು’ ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ.